Otrzymując darowiznę, nie możemy tracić z pola widzenia faktu, że świadczenie to może być opodatkowane. Chodzi tutaj o opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn. Oczywiście, jak każda ustawa podatkowa tak i ta przewiduje zwolnienie od opodatkowania jak i preferencje podatkowe.

Wysokość opodatkowania darowizny wspomnianym podatkiem zależy od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym. Nie bez znaczenia jest również wartość darowizny. I tak na przykład najbliższa rodzina może być zwolniona z podatku. W tym przypadku trzeba jednak pamiętać o spełnieniu kilku warunków, o których poniżej.

Od jakich kwot nie zapłacimy podatku

Tak jak zostało już wspomniane podatek od spadków i darowizn zależy od pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Pokrewieństwo to ustawa dzieli na trzy grupy:

• do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
• do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych,
• do grupy III – innych nabywców.

Następnie, w odniesieniu do każdej z grup ustawa wskazuje na kwoty wolne od opodatkowania, czyli inaczej mówiąc, określa maksymalne kwoty darowizn, których otrzymanie nie spowoduje obowiązku zapłaty podatku. Obecnie kwoty te przedstawiają się następująco:

• dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej – 10 434 zł,
• dla drugiej grupy – 7878 zł,
• dla trzeciej – 5308 zł.
  Co ważne – są to limity pięcioletnie.

Zostały wprowadzone rozporządzeniem ministra finansów z 10 października 2022 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek. Obowiązują od 13 października.

Na korzyść podatników zmieniła się też skala podatkowa, tzn. wzrosły przedziały, do których stosuje się poszczególne stawki podatków. Przykładowo obdarowany przez dalszą rodzinę (wuja lub ciotkę) może teraz zapłacić 12 proc. podatku do kwoty 11 128 zł, a wcześniej po przekroczeniu 10 278 zł wchodził już w stawkę 15 proc. Równocześnie 15 proc. stawka obowiązuje go teraz do 22 256 zł, a nie jak wcześniej do 20 557 zł.

Zwolnienie dla najbliższej rodziny
Przyjrzyjmy się jednak tej kategorii darowizn, które w praktyce spotyka się najczęściej. Chodzi oczywiście o darowizny udzielane w ramach najbliższej rodziny. Przepisy ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn przewidują możliwość ich całkowitego zwolnienia z podatku, bez względu na kwotę darowizny. Zacznijmy od tego, że ustawa dokładnie wskazuje kogo możemy zaliczyć do członków najbliżej rodziny. I tak do kategorii najbliższej rodziny, która może skorzystać z tego zwolnienia należą: małżonek, małżonka, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierb, pasierbica, rodzeństwo, ojczym i macocha. Oczywiście, jak to ma miejsce w przepisach dotyczących zwolnienia podatkowego, nic nie dzieje się bezwarunkowo. Aby darowizna pomiędzy członkami najbliższej rodziny mogła korzystać ze zwolnienia konieczne jest:

• po pierwsze: zgłoszenie faktu otrzymania darowizny w ciągu sześciu miesięcy od momentu powstania obowiązku podatkowego;
• po drugie: przekazanie darowizny musi zostać udokumentowanie przelewem bankowym.

Zgodnie z ustawą przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje przeważnie z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia, co oznacza, że w przypadku darowizny środków pieniężnych będzie to dzień wpływu kwoty pożyczki na rachunek obdarowanego.

Trzeba pamiętać, że przekazanie darowizny w formie gotówkowej nie zwalnia z podatku. Warto również zaznaczyć, że w kwestii warunku dotyczącego formy przekazania darowizny od lat trwają spory pomiędzy organami podatkowymi a podatnikami. Przykładowo WSA w Gliwicach w wyroku z 15 lutego 2022 r. (sygn. akt I SA/Gl 1307/21 – wyrok prawomocny) orzekł, że użyty w ustawie zwrot „udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy” należy rozumieć jako obowiązek wykazania, że doszło do transferu środków pieniężnych z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego (wykonania darowizny), przy czym drugorzędne znaczenie ma sposób dokonania tego transferu – nie musi to być transfer bezgotówkowy (z rachunku bankowego darczyńcy na rachunek bankowy obdarowanego). Ze stanowiskiem tym nie zgadzają się natomiast organy podatkowe (patrz: pismo dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 9 września 2022 r., nr 0111-KDIB2-3.4015.88.2022.2.BD).

 

Podstawa prawna:

• art. 4, 4a i 9 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 1043 ze zm.)
• rozporządzenie ministra finansów z 10 października 2022 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (Dz.U. poz. 2084)