Przygotowanie do wprowadzenia obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności.

Do końca października 2019 r. korzystanie przez podatników z mechanizmu podzielonej płatności jest dobrowolne. Zmieni to się jednak 1 listopada 2019 r., od kiedy to w niektórych przypadkach stosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest obowiązkowe. Towarzyszyć temu będzie obowiązek umieszczenia na niektórych fakturach wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”. Do zmiany tej wartosię  odpowiednio przygotować.  Poniżej prezentujemy 5 zagadnień na które trzeba zwrócić uwagę.

Poznanie zakresu nowych obowiązków

Jak to w przypadku przepisów określających nowe obowiązki bywa, podatnicy powinni przede wszystkim poznać zakres nowych obowiązków. Mając to na uwadze, wyjaśnić warto, że obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności wynikać będzie z dodawanego art. 108a ust. 1a ustawy o VAT. Obowiązek ten będzie istnieć w przypadku dokonywania płatności za nabywane towary lub usługi, jeżeli łącznie spełnionych będzie pięć warunków, tj., jeżeli:

  1. podatnik VAT otrzymał fakturę z wykazaną kwotą VAT albo przekazuje zawierającą kwotę VAT całość lub część zapłaty przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi,
  2. otrzymana faktura dokumentuje nabycie towarów lub usług wymienionych w nowym załączniku nr 15 do ustawy o VAT (przy czym warto zastrzec, że faktura ta nie musi dokumentować wyłącznie nabycia takich towarów lub usług; obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności istnieć może również, jeżeli tylko część dokumentowanych daną fakturą towarów lub usług będzie wymieniona w nowym załączniku nr 15 do ustawy o VAT) albo nabycia towarów lub usług wymienionych w nowym załączniku nr 15 do ustawy o VAT dotyczy kwota płacona przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi,
  3. kwota należności na tej fakturze przekraczała (jak się najczęściej przyjmuje, gdyż treść przepisów nie jest jednoznaczna) kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy Prawo przedsiębiorców, a więc 15.000 zł albo kwotę tę przekracza całość lub część zapłaty przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi,
  4. płatność nie jest dokonywana w drodze potrącenia, o którym mowa w art. 498 Kodeksu cywilnego; wyłączenie to będzie mieć zastosowanie w zakresie, w jakim kwoty należności są potrącane (zob. art. 108a ust. 1d ustawy o VAT),
  5. płatność nie wynika z faktury dokumentującej transakcje realizowane w wykonaniu umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1834 oraz z 2018 r. poz. 1693), jeżeli podmiot, na rzecz którego dokonywana jest płatność, na dzień dokonania dostawy był partnerem prywatnym, z którym podmiot publiczny zawarł umowę o partnerstwie publiczno-prywatnym, lub jednoosobową spółką partnera prywatnego albo spółką kapitałową, której jedynymi wspólnikami są partnerzy prywatni, z którą podmiot publiczny zawarł umowę o partnerstwie publiczno-prywatnym (zob. art. 108a ust. 1e ustawy o VAT).

Z kolei obowiązek umieszczania na fakturach wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” określać będzie dodawany art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT. Obowiązek ten istnieć będzie (jak się najczęściej przyjmuje, gdyż treść przepisów nie jest jednoznaczna) w przypadku faktur obejmujących dokonaną na rzecz podatnika dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa będzie w dodawanym załączniku nr 15 do ustawy o VAT, jeżeli kwota należności ogółem na tych fakturach przekraczać będzie 15.000 zł.

 

Szukasz najlepszej obsługi księgowej? Skorzystaj z naszej oferty.

 

Poznanie towarów i usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT

Z punktu widzenia nowych obowiązków kluczowe są towary i usługi wymienione w dodawanym załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Tylko bowiem w stosunku do transakcji dotyczących takich towarów i usług obowiązkiem nabywców może być dokonywanie zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, zaś obowiązkiem sprzedawców może być konieczność umieszczania na fakturach wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”.

W związku z tym w celu przygotowania się do nowych obowiązków należy przede poznać treść nowego załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Nie jest to łatwe zadanie, gdyż zawierać on będzie aż 150 pozycji. Do towarów i usług wymienionych w tym załączniku należeć będą:

  1. towary i usługi objęte w obecnym stanie prawnym stosowaniem mechanizmu odwrotnego obciążenia w transakcjach krajowych (np. różnego rodzaju odpady oraz roboty budowlane),
  2. towary należące obecnie do towarów, w których przypadku nabywcy ponosić mogą odpowiedzialność solidarną za zaległości podatkowe nabywców (np. paliwa, oleje opałowe oraz oleje smarowe),
  3. dodatkowo szereg innych towarów, np. węgiel i produkty węglowe, niektóre maszyny i urządzenia elektryczne (np. telewizory) oraz części i akcesoria do pojazdów silnikowych.

Przygotowanie się do konieczności analizy dokonywanych zakupów

Wprowadzenie obowiązku umieszczania na fakturach wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” nie zwolni nabywców towarów i usług od konieczności analizowania, czy w danym przypadku mają obowiązek dokonywania płatności z zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności. Obowiązek ten istnieć będzie bowiem mógł również, jeżeli sprzedawca – wbrew ciążącemu na nim obowiązku – wystawi fakturę bez tych wyrazów (z drugiej strony wystawienie faktury z wyrazami „mechanizm podzielonej płatności” niekoniecznie wiązało się będzie z istnieniem obowiązku dokonania płatności z zastosowaniem tego mechanizmu; o istnieniu tego obowiązku decydować bowiem będą okoliczności danej transakcji, a nie umieszczenie na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”).

Powyższe będzie można łatwo wyłączyć, dokonując wszystkich płatności na kwoty brutto przekraczające 15.000 zł z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Możliwość dobrowolnego stosowania mechanizmu podzielonej płatności po 31 października 2019 r. nadal bowiem będzie istnieć, a w konsekwencji nabywcy towarów i usług, którzy chcą wyłączyć ryzyko naruszenia obowiązku dokonywania płatności z zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności, mogą podjąć decyzję o opłacaniu z zastosowaniem tego mechanizmu faktur wszystkich faktur na kwoty brutto przekraczające 15.000 zł (oraz wpłacania z zastosowaniem mechanizmu przekraczających ten limit kwot płaconych przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi).

Przygotowanie się do zmiany sposobu fakturowania

Podatnicy dokonujący dostaw towarów i świadczący usługi wymienione w nowym załączniku nr 15 do ustawy o VAT powinni się przygotować do wystawiania niektórych faktur z wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”. Konieczne będzie w związku z tym ustalanie przez podatników, czy dana fakturach powinna zawierać te wyrazy, czy też nie powinna ich zawierać.

W praktyce niektórych podatników kusi wystawianie wszystkich faktur na kwoty brutto przekraczające 15.000 zł z wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”. W mojej ocenie będzie to postępowanie nieprawidłowe, jednak popełniany w takim przypadku błąd będzie w mojej ocenie stanowił tzw. błąd mniejszej wagi. W konsekwencji uważam, że ani sprzedawcom wystawiającym faktury ze zbędnymi wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”, ani nabywcom otrzymującym takie faktury nie będą z tego tytułu grozić żadne negatywne konsekwencje.

W szczególny sposób do zmiany sposobu fakturowania przygotować się muszą podatnicy, którzy obecnie dokonują dostaw towarów lub świadczą usługi, dla których podatnikami na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 7 lub 8 ustawy o VAT są nabywcy. Od 1 listopada 2019 r. (z wyjątkami wynikającymi z przepisów przejściowych) podatnicy tacy, zamiast faktur bez danych dotyczących stawki i kwoty VAT, a w zamian za to z wyrazami „odwrotne obciążenie”, wystawiać będą „zwykłe” faktury z VAT (najczęściej obliczanym według stawki 23%), które niekiedy zawierać powinny wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”.

Założenie rachunków „firmowych” przez podatników obecnie ich nieposiadających

Do stosowania mechanizmu podzielonej płatności konieczne jest posiadanie przez podatnika rachunku „firmowego”, tj. rachunku otwartego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (tylko bowiem dla takich rachunków banki oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe prowadzą tzw. rachunki VAT, które są niezbędne do dokonywania i przyjmowania płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności). W związku z tym na podstawie dodawanego art. 108e ustawy o VAT ustawodawca nałoży obowiązek posiadania takich rachunków na:

  1. podatników, którzy dokonują dostawy towarów lub świadczą usługi, o których mowa będzie w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, oraz
  2. podatników, którzy nabywają towary lub usługi, o których mowa będzie w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

Mając to na uwadze, zauważyć pragnę, że obecnie nie wszyscy podatnicy posiadają rachunki „firmowe” i na cele prowadzonej działalności gospodarczej wykorzystują rachunki osobiste. Podatnicy tacy – jeżeli należą do jednej z dwóch wymienionych kategorii podatników – w ramach przygotowań do wejścia w życie omawianych przepisów obowiązani są założyć rachunku „firmowe”.

Na marginesie dodać pragnę, że posiadanie przez podatników rachunków „firmowych” jest obecnie wskazane również z innego powodu. Tylko bowiem rachunki „firmowe” są od 1 września 2019 r. wskazywane na tzw. białej liście podatników VAT. Powoduje to, że podatnicy nieposiadający rachunków „firmowych” będą coraz częściej (zwłaszcza od 1 stycznia 2020 r., kiedy to wejdą w życie przepisy określające sankcje za dokonywanie – w przypadkach gdy istnieje taki obowiązek – płatności na rachunku wskazane na białej liście podatników VAT) musieli liczyć się z trudnościami we współpracy z kontrahentami (czy wręcz z odmową współpracy).

Podstawa prawna:

art. 106e ust. 1 pkt 18a oraz art. 108a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 z późn. zm.).