Żołnierzami w czynnej służbie wojskowej, są osoby, które odbywają lub pełnią następujące jej rodzaje:

1) zasadniczą służbę wojskową,

2) przeszkolenie wojskowe,

3) terytorialną służbę wojskową,

4) ćwiczenia wojskowe,

5) służbę przygotowawczą,

6) okresową służbę wojskową,

7) służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

 

Ochrona stosunku pracy

W okresie między dniem doręczenia karty powołania do czynnej służby wojskowej a jej odbyciem:

1) pracodawca nie może wypowiedzieć stosunku pracy ani rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem,

2) wypowiedzenie staje się bezskuteczne, jeżeli okres dokonanego przez pracodawcę lub przez pracownika wypowiedzenia stosunku pracy upływa po dniu doręczenia pracownikowi karty powołania – w tym przypadku rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić tylko na żądanie pracownika.

Wskazane regulacje ochronne nie dotyczą pracowników powołanych do czynnej służby wojskowej, która ma być odbywana w formie jednodniowych ćwiczeń.

Zakaz dotyczy także wypowiedzenia warunków umowy o pracę.

Umowa o pracę:

1) na okres próbny przekształca się w umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, jeśli okres na jaki została zawarta umowa na okres próbny, upływa po powołaniu pracownika do czynnej służby wojskowej,

2) na czas określony ulega jednakże rozwiązaniu z upływem terminu określonego w umowie.

Ochrona stosunku pracy nie obowiązuje:

• gdy pracodawca rozwiązuje umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz
• w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy

 

Ochrona stosunku pracy – przydział kryzysowy

Zakaz wypowiedzenia lub rozwiązania umowy na czas nieokreślony dotyczy także okresu, w którym żołnierz rezerwy posiada przydział kryzysowy.

Ochrona nie obowiązuje w przypadku:

• gdy z pracownikiem została zawarta umowa na okres próbny lub na czas określony, a także
• gdy pracodawca rozwiązuje stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika (urzędnika) oraz
• ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy albo likwidacji stanowiska pracy, a także
• gdy w zakładzie pracy dokonywane są zwolnienia grupowe.

W tych przypadkach rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić na ogólnych zasadach.

 

Zwolnienie od pracy

Na wniosek pracownika, pracodawca jest obowiązany udzielić zwolnienia od pracy:

1) pracownikowi, któremu doręczono kartę powołania do czynnej służby wojskowej, w wymiarze:

• 2 dni – jeżeli pracownikowi doręczono kartę powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej,
• 1 dnia – jeżeli pracownikowi doręczono kartę powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych trwających powyżej 30 dni lub pełnienia terytorialnej służby wojskowej;

2) pracownikowi w wymiarze 1 dnia:

• po odbyciu przez pracownika ćwiczeń wojskowych trwających powyżej 30 dni lub
• po okresie pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie jednorazowo nieprzerwanie przez okres co najmniej 30 dni.

Takiego obowiązku nie ma, jeżeli doręczona karta powołania zobowiązuje do natychmiastowego stawiennictwa. Za dzień wolny pracodawca nie ma obowiązku wypłaty wynagrodzenia.

 

Obowiązek zatrudnienia

Pracodawca, który zatrudniał pracownika w dniu powołania, jest obowiązany zatrudnić pracownika:

• na poprzednio zajmowanym stanowisku lub
• na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz wynagrodzenia,

jeżeli pracownik zgłosi się do zakładu pracy w celu podjęcia pracy w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia ze służby.

                Ważne!
Niezachowanie przez pracownika 30-dniowego terminu powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło to z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy (np. choroby pracownika).

Jeżeli podczas odbywania czynnej służby wojskowej pracownik uzyskał inne lub wyższe kwalifikacje zawodowe, pracodawca jest obowiązany na wniosek pracownika zatrudnić go w miarę możliwości na stanowisku, które odpowiada kwalifikacjom nabytym w Siłach Zbrojnych.

 

Urlop bezpłatny

Pracodawca ma obowiązek udzielić urlop bezpłatny pracownikowi na okres:

• odbycia ćwiczeń wojskowych,
• pełnienia okresowej służby wojskowej,
• pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.

W czasie trwania urlopu bezpłatnego, pracownik:

• pozostaje w stosunku pracy,
• zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, poza prawem do wynagrodzenia,
• nie podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

 

Urlop wypoczynkowy

Urlop wypoczynkowy pracownika ulega proporcjonalnemu obniżeniu w przypadku gdy co najmniej miesiąc trwa okres:

• odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych,
• służby przygotowawczej,
• okresowej służby wojskowej,
• terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie,
• przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych.

Wyjątek dotyczy przypadku gdy przed rozpoczęciem tego okresu pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze.

 

Odprawa

Pracownik powołany do zasadniczej służby wojskowej, okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej ma prawo do odprawy w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia obliczonego według zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.

Odprawa nie przysługuje w razie ponownego powołania do tej samej służby.

Odprawa przysługuje także pracownikowi, który został powołany do służby przygotowawczej (stanowisko Departamentu Prawnego, GPP-459-4560-11-1/11/PE/RP).

                Uwaga!
Odprawa przysługuje pracownikowi powołanemu do służby, co oznacza że powinna być ona wypłacona przed rozpoczęciem służby.

 

Zwolnienie pracownika na szkolenia przydatne w Siłach Zbrojnych

Pracownicy mogą zostać skierowani na szkolenie lub kurs, którego celem jest uzyskanie kwalifikacji przydatnych w Siłach Zbrojnych. Wówczas przysługuje im:

1) zwolnienie z pracy na czas niezbędny do odbycia zajęć, z uwzględnieniem czasu koniecznego na dojazd,

2) wynagrodzenie w pełnej wysokości za czas zwolnienia z pracy z powodu odbywania zajęć.

Pracodawca może starać się o zwrot poniesionych w związku z tym kosztów. W tym celu musi złożyć wniosek oraz przedstawić wojskowemu komendantowi uzupełnień naliczenia kwot wydatków poniesionych na wynagrodzenia żołnierza OT skierowanego na kurs lub szkolenie specjalistyczne.

 

Świadectwo pracy

W przypadku gdy pracownik w trakcie trwania stosunku pracy został powołany do czynnej służby wojskowej, w świadectwie pracy pracodawca powinien zamieścić informacje, dotyczące:

• okresu odbytej czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych – ust. 6 pkt 10 świadectwa pracy;
• okres trwania urlopu bezpłatnego oraz podstawę prawną jego udzielenia – ust. 6 pkt 2 świadectwa pracy;
• fakt wypłaty pracownikowi odprawy – ust. 6 pkt 12 świadectwa pracy.

 

Podstawa prawna

• art. 55, art. 59 ust. 1, art. 98a, art. 118 ust. 1-3, art. 118a, art. 119, art. 132b ust. 1 i 5, art. 133 ustawy z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2021 r. poz. 372),
• § 7 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 10.02.2017 r. w sprawie kwalifikacji żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową przydatnych w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 291),
• art. 97, art. 155(2) § 2 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1320).