O obowiązku zgłaszania wszystkich umów o dzieło do ZUS-u pisaliśmy tutaj. Zachęcamy do zapoznania się z tym artykułem, jeżeli zatrudniasz lub planujesz zatrudnić pracowników na umowach o dzieło.

Dzieło a zlecenie – kluczowa różnica

Różnica pomiędzy umowami o dzieło i umowami zlecenie sprowadza się do tego, że w umowie o dzieło liczy się określony, indywidualny rezultat pracy (wynik, czyli właśnie dzieło), a w umowie zlecenia jedynie staranne wykonanie powierzonych obowiązków. Umową o dzieło nie będzie wykonywanie zadań powtarzalnych, schematycznych (nieindywidualnych).

Określenie różnicy pomiędzy umowami jest łatwe w przypadku powierzenia wykonania rzeczy. Przykładowo, jeżeli przedsiębiorca produkujący meble zleci „pracownikowi” wykonanie ozdobnego, indywidualnie zaprojektowanego fotela o ustalonych z góry parametrach, będzie to umowa o dzieło. Jeżeli jednak ten sam przedsiębiorca zleci pracownikowi wykonywanie takich samych foteli przez tydzień (zgodnie z zapewnioną instrukcją), będzie to umowa zlecenie.

Oczywiście w miejsce mebli można podstawić dowolny produkt. Jeżeli efektem powierzonego zadania ma być określona, indywidualna rzecz (lub rzeczy), będzie to umowa o dzieło. Jeżeli natomiast zlecenie polega na wykonaniu pewnego zadania lub powtarzalnych zadań przez pewien czas, będzie to umowa zlecenie – nawet, jeżeli jesteś w stanie precyzyjnie oszacować liczbę rzeczy, które w tym czasie powinny zostać wykonane.

Trudniej jest ustalić jednoznaczną granicę w sprawach zlecenia wykonania usług, mimo że w tym przypadku obowiązuje to samo kryterium określonego, indywidualnego efektu. Omówimy te różnice na konkretnych, bardzo często występujących przykładach.

Przykłady

1. Prowadzenie szkoleń (zajęć, wykładów) – umowa zlecenie. Nawet jeżeli szkolenie jest dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości kursantów. Nie ma także znaczenia, że dla celów szkolenia przygotowane są skrypty lub konspekty. Wykłady mogą być uznane za dzieło wyłącznie gdy ich „twórca” będzie przekazywał nową wiedzę w zakresie pewnego tematu, tzn. będzie wykładał coś, co wcześniej nie było przedmiotem jakichkolwiek rozważań i badań.

2. Wykonanie (przeprowadzenie) prezentacji – umowa zlecenie. Nawet jeżeli sama prezentacja jest dziełem autorskim, to jej przeprowadzenie (omówienie) będzie miało charakter zlecenia. Stosowanym często przez przedsiębiorców wybiegiem jest zlecenie wykonania i przekazania samej prezentacji (utworu), czyli dzieła. Natomiast sama jego prezentacja jest odrębnym zleceniem. Istota sprawy tkwi w przerzuceniu większości wynagrodzenia do umowy o dzieło. Pamiętaj jednak, że może to zostać uznane za obejście prawa.

3. Wykonanie strony internetowej – umowa o dzieło, ale wyłącznie gdy całość pracy leży w gestii wykonawcy. Jeżeli zleceniodawca aktywnie kieruje pracami lub wpływa na ich wynik, będzie to umowa zlecenie.

4. Migracja danych lub wprowadzenie danych do programu komputerowego ­– umowa zlecenie. Bez znaczenia jest to, czy efekt pracy można jednoznacznie określić (np. wprowadzenie 2 000 rekordów do programu). Nie jest to czynność indywidualna.

5. Instalacja lub wymiana urządzeń lub systemów – umowa zlecenie. Wykonanie pracy w jednakowy sposób, zgodny z instrukcją lub pewnym schematem oznacza, że efekt pracy jest uzależniony wyłącznie od starannego działania wykonawcy. Bez znaczenia to, czy można zidentyfikować pojedyncze i konkretne urządzenie podlegające wymianie

6. Przygotowanie projektu budowlanego – umowa o dzieło, jeżeli efektem pracy ma być jedynie przygotowanie i przekazanie dzieła (projektu) po uprzednim ustaleniu oczekiwań zamawiającego.

7. Wykonanie ankiet ulicznych – umowa zlecenie. Nawet, jeżeli do wykonania jest określona liczba ankiet sprowadzających się do wypełnienia formularza na podstawie odpowiedzi ankietowanej osoby. Wykonywanie powtarzalnych czynności nie będzie na ogół uznane za umowę o dzieło.

8. Wykonanie prac budowlanych na zlecenie pracodawcy będącego firmą budowlaną – umowa zlecenie. Nawet, jeżeli efekt pracy jest konkretny i zidentyfikowany (np. wybrukowanie pewnej powierzchni, malowanie, instalacja systemów), ale pracownik wykonuje je na Twoją rzecz dla klienta, według Twoich wskazań, będzie to umowa zlecenie.