Stanie się tak, jeżeli fiskus posiądzie uzasadnioną obawę, że nie zostanie ono wykonane, a w szczególności, gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję. A okoliczności, które budzą obawę organów podatkowych jest dość sporo.

Zabezpieczenie zobowiązań podatkowych

Organy podatkowe często korzystają z możliwości zabezpieczenia zobowiązania podatkowego. Postępowanie zabezpieczające jest postępowaniem szczególnym, mającym charakter pomocniczy względem postępowania egzekucyjnego. Zasadniczym celem tego postępowania nie jest przymusowy pobór podatków, co jest istotą postępowania egzekucyjnego, lecz zagwarantowanie środków na zaspokojenie należności podatkowych, których wysokość nie jest znana na etapie kontroli podatkowej czy też postepowania podatkowego. Określenie w decyzji o zabezpieczeniu przybliżonej kwoty zobowiązania podatkowego ma charakter informacyjny, w tym znaczeniu, że wskazuje kwotę podlegającą zabezpieczeniu na majątku podatnika. Co istotne, zabezpieczenie nie jest formą wykonania zobowiązania podatkowego, zwiększa jedynie gwarancję, że zobowiązanie podatkowe zostanie w przyszłości wykonane.

Decyzja o zabezpieczeniu

Wstępem do wydania przez organ decyzji o zabezpieczeniu będzie uprawdopodobniona obawa niewykonania przez podatnika zobowiązania podatkowego. Co istotne, obawę tę organ podatkowy może uprawdopodobnić przy użyciu wszelkich dostępnych i możliwych środków, a także w oparciu o wszelkie okoliczności faktyczne. Ocenę, czy istnieje obawa niewykonania zobowiązania w konkretnym wypadku pozostawiono uznaniu właściwego w sprawie organu. Uznanie to oczywiście nie może oznaczać dowolności działania organu (z tym bywa różnie), lecz powinno być oparte na całokształcie okoliczności faktycznych i prawnych, jakimi w danym momencie organ dysponuje.

Taką uprawdopodobnioną obawą, która stanowi dla fiskusa sygnał do zabezpieczenia zobowiązania podatkowego, jest przykładowo ustalenie dokonane przez organ podatkowy dotyczący udziału podatnika w obrocie karuzelowym. Dokonanie takich ustaleń jest dla organów oczywistym podważeniem domniemania rzetelności i jako takie dają podstawę do przyjęcia, że istnieje uzasadniona obawa niewykonania zobowiązań określonych w przyszłości decyzjami wymiarowymi. Kolejną przesłanką do dokonania zabezpieczenia zobowiązania podatkowego jest obawa organu podatkowego, że podatnik nie wykona zobowiązań wobec Skarbu Państwa, z uwagi na nieposiadanie majątku o wartości odpowiadającej przewidywanym zobowiązaniom. I tak organy dokonują ustaleń majątkowych przykładowo poprzez sprawdzenie czy podatnik figuruje w Bazie Ksiąg Wieczystych Ministerstwa Sprawiedliwości jako właściciel nieruchomości. Organy podatkowe dokonują również odpowiednich sprawdzeń w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPIK). Trzeba jednak pamiętać, że ujawnienie zapisów we wskazanych ewidencjach nie oznacza automatycznego przyjęcia, że podatnik będzie w stanie uregulować zobowiązanie podatkowe.

Przesłanki do dokonania zabezpieczenia zobowiązań

Znaczna wysokość przewidywanych zobowiązań podatkowych w stosunku do słabej sytuacji majątkowej jest wskazywaną przez organy podatkowe przesłanką do dokonania zabezpieczenia zobowiązania. Oczywiście przesłanką zabezpieczenia będą również (jeśli nie przede wszystkim) istniejące zaległości podatkowe. Organ będzie również wskazywał jako przesłankę do dokonania zabezpieczenia, fakt dokonania w przeszłości domiaru/wymiaru zobowiązania podatkowego, które nie zostało uregulowane i było przedmiotem postępowania egzekucyjnego.

W badaniu przesłanek do zabezpieczenia zobowiązania podatkowego poza zainteresowaniem fiskusa nie pozostaje również sprawozdanie finansowe podatnika. Niewielka wartość aktywów czy też ciągnąca się przez lata strata, daje sygnał organowi podatkowemu, że podatnik po zakończonym postępowaniu może mieć problem z uregulowaniem płatności podatku. Na niekorzyść podatników wpływa również fakt zawieszenia działalności gospodarczej, co jest odczytywane przez organy jako zaprzestanie działalności, a co za tym idzie brak możliwości generowania przychodów i uregulowania kwoty zobowiązania podatkowego. Nie pomagają również tłumaczenia o ewentualnym „zamrożeniu” znacznych wartości zwrotów VAT z uwagi na prowadzone przez organy postepowania podatkowe czy kontrole. Zdaniem sądów (przykładowo wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 22 kwietnia 2022 r., sygn. akt I SA/Po 471/21), organy podatkowe mają prawo weryfikacji prawidłowości rozliczeń podatkowych i korzystanie z tego prawa nie może stanowić zarzutu w stosunku do organów podatkowych. Dopiero faktyczny zwrot podatnikowi kwot nadwyżki VAT (np. po zakończonej kontroli podatkowej) ma wpływ na poprawę sytuacji finansowej podatnika i dopiero ta okoliczność zwiększa prawdopodobieństwo uregulowania przez podatnika zobowiązania podatkowego.

 

Podstawa prawna:

• art. 33 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 1540 ze zm.)